Wiele kobiet po zajściu w ciążę zaczyna z większą ostrożnością przypatrywać się swoim wyborom żywieniowym pod kątem wpływu na dziecko. Kawa jest jednym z elementów diety, którego spożywanie może budzić wątpliwości, bo przecież wiemy, że zawarta w niej kofeina ma działanie psychoaktywne i pobudzające. Czy trzeba zrezygnować z picia kawy w ciąży, by zapobiegać negatywnym efektom związanym z rozwojem dziecka?
Co znajdziesz w tym artykule:
Kawa a ciąża
Kawa oddziałuje na organizm ciężarnej kobiety na wiele sposobów. Po pierwsze, zawarta w niej kofeina okresowo podnosi ciśnienie krwi i tętno. Ma także działanie diuretyczne, czyli powoduje nasilenie usuwania wody z organizmu. Ponadto zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, co może powodować niektóre dolegliwości częste wśród kobiet w ciąży, takie jak zgaga, a w przypadku picia jej po południu lub wieczorem – problemy ze snem.
Warto też zdawać sobie sprawę, że spożywanie kawy zwiększa usuwanie z organizmu składników mineralnych, m.in. magnezu i potasu, wraz z moczem. Ponadto, gdy pije się ją przed lub po posiłku, jednocześnie zmniejsza wchłanianie niektórych cennych składników pokarmowych z żywności (przede wszystkim żelaza i cynku). Może więc utrudniać pokrycie zapotrzebowania na te istotne substancje.
Z drugiej strony picie kawy może mieć także pozytywne efekty na organizm. Przede wszystkim pobudza i dodaje energii. Może stymulować pracę przewodu pokarmowego i w ten sposób w pewnym stopniu przeciwdziałać częstym wśród ciężarnych zaparciom.
Najsilniejsze efekty działania kawy można zauważyć po 30-60 minutach od jej wypicia, kiedy kofeina osiąga maksymalny poziom we krwi. U większości osób jej stężenie zmniejsza się następnie o połowę w ciągu 3 do 5 godzin. U kobiet ciężarnych czas rozkładu kofeiny znacznie się jednak wydłuża, szczególnie po I trymestrze.
Czy kawa w ciąży szkodzi dziecku?
Zawarta w kawie kofeina łatwo przenika przez łożysko – nie stanowi ono znaczącej bariery w przenikaniu tej substancji. Jednocześnie płód nie wydziela głównych enzymów, które metabolizują kofeinę. Pijąc więc kawę w czasie ciąży musisz się liczyć z faktem, że nie pozostaje to obojętne dla dziecka. Czy mu szkodzi?
Większość ekspertów jest zgodnych, że zależy to od dawki. Spożycie kofeiny na niskim czy umiarkowanym poziomie, odpowiadającym 1-2 kawom dziennie, uznaje się za bezpieczne dla dziecka.
Kawę zdecydowanie zalicza się do produktów, z których spożywaniem w czasie ciąży należy być ostrożnym i nie przesadzać z jej nadmiernym spożyciem. Będąc w ciąży lub karmiąc piersią, warto skontaktować się z lekarzem prowadzącym w celu upewnienia się, w jakich ilościach i czy w ogóle powinno spożywać się tego rodzaju napój.
Jaką kawę wybierać w czasie ciąży?
Dobrym wyborem na czas ciąży jest przestawienie się na kawę bezkofeinową. Pozwala ona cieszyć się smakiem ulubionego napoju, a jednocześnie nawet wysokie jej spożycie nie wiąże się z nadmiernym spożyciem kofeiny. Obecnie w sklepach można znaleźć pozbawioną kofeiny kawę w ziarnach, kawę mieloną, a także rozpuszczalną. Każdy z tych rodzajów można wykorzystywać w czasie ciąży do przygotowania aromatycznego naparu.
Warto wiedzieć, że napój zrobiony z kawy mielonej (samodzielnie w młynku lub zakupionej w rozdrobnionej wersji) uznaje się za bardziej wartościowy od kawy rozpuszczalnej pod kątem zawartości przeciwutleniaczy. Mniej korzystne jest jedynie picie kawy parzonej przygotowywanej bez filtra, ze względu na wyższą obecność w takim naparze substancji o działaniu podnoszącym poziom cholesterolu we krwi.
Picie kawy zbożowej lub kawy z cykorii ze względu na brak kofeiny również stanowi zalecaną alternatywę dla spożywania klasycznej kawy na czas ciąży. Napary na bazie tych produktów nie przyczyniają się ponadto do występowania skutków ubocznych, takich jak zgaga czy nudności.
Jeśli chcesz w czasie ciąży kontynuować picie tradycyjnej kawy bogatej w kofeinę, zwróć dużą uwagę na ilość tej substancji, którą spożywasz w ciągu dnia. Dla większego poczucia bezpieczeństwa, warto skonsultować kwestię picia kawy w ciąży z lekarzem prowadzącym.
Ile kawy można pić w ciąży?
Kawę bezkofeinową, kawę zbożową oraz z cykorii można pić w dowolnej ilości, bez konkretnych ograniczeń. W przypadku spożywania klasycznej kawy (z ekspresu, parzonej lub rozpuszczalnej) powinnaś upewnić się, że nie przekraczasz w ciągu dnia maksymalnej ilości kofeiny uznawanej za bezpieczną dla kobiet w ciąży. Określa się ją jako 200 mg (dla porównania, maksymalna bezpieczna dzienna dawka dla pozostałych osób dorosłych – poza okresem ciąży i laktacji - jest około dwukrotnie wyższa i wynosi średnio 400 mg lub 5,6 mg na każdy kg masy ciała).
Poniższa tabela pomoże ci określić, ile kawy, herbaty i innych produktów możesz dziennie spożyć, żeby łączna ilość kofeiny w twojej diecie nie była wyższa od poziomu uznawanego za nieszkodliwy.
Na podstawie tych informacji łatwo zauważyć, że spożywanie wielu innych produktów zawierających kofeinę ma duży wpływ na to, ile kaw możesz bezpiecznie spożyć będąc w ciąży. Limit 200 mg tej substancji pozwala wypić (w zależności od rodzaju) 1 lub 2 filiżanki klasycznej kawy dziennie. Jeśli jednak nie wyobrażasz sobie dnia bez kilku filiżanek herbaty, okazuje się, że należałoby z kawy zrezygnować – lub po prostu zastanowić się, jak rozdzielić bezpieczną ilość kofeiny między wybrane przez ciebie produkty.
Kawy zbożowe, z cykorii oraz napary ziołowe nie zawierają kofeiny. Kawy z mlekiem czy jego alternatywą w postaci napoju roślinnego dostarczają tyle samo tej substancji co kawy czarne.
Kawa w ciąży – z mlekiem czy bez?
Zawartość mleka nie ma wpływu na bezpieczeństwo spożywania kawy w czasie ciąży. Spokojnie możesz więc wybierać po prostu tę wersję, która bardziej ci smakuje.
Inaczej warto spojrzeć na kawy zabielane dużą ilością śmietanki lub popularne w wielu kawiarniach sieciowych mleczne napoje kawowe ze słodkimi syropami. Jeśli je lubisz, w czasie ciąży nie musisz z nich całkowicie rezygnować – ale lepiej o nich myśleć raczej w kategorii spożywanego okazjonalnie deseru niż stałego elementu codziennej diety.
Picie kawy na czczo w czasie ciąży
Kawa jest napojem, który zwiększa produkcję kwasu solnego obniżającego pH w żołądku. W związku z tym działaniem u predysponowanych osób jej spożywanie może przyczyniać się do nasilenia niektórych zaburzeń w obrębie przewodu pokarmowego, w tym refluksu żołądkowo-przełykowego, choroby wrzodowej oraz nudności. Taki efekt jest obserwowany szczególnie, kiedy spożywa się kawę na czczo, bo wtedy w żołądku nie ma treści pokarmowej, która może w pewnym stopniu neutralizować pH obniżane przez kwas.
Jeśli więc w ciąży odczuwasz dolegliwości, takie jak zgaga czy nudności, lepiej nie pij kawy przed pierwszym posiłkiem. Trzeba jednak też powiedzieć, że w takich przypadkach zalecane jest po prostu unikanie spożywania tego napoju - niezależnie od pory dnia. Picie kawy na czczo może mieć jednak silniejszy negatywny efekt.
Kawa w ciąży – o czym warto pamiętać?
Do spożywania kawy w czasie ciąży należy podejść z ostrożnością. Najlepszym rozwiązaniem wydaje się wybieranie w tym okresie napoju w wersji bezkofeinowej – lub zastępowanie go kawą zbożową czy z cykorii.
Jeśli nie chcesz rezygnować z klasycznej, zawierającej kofeinę wersji naparu – kontroluj spożywaną w ciągu dnia ilość kofeiny i zadbaj o to, by dziennie nie przyjmować tej substancji wraz z napojami i żywnością w ilości większej niż 200 mg.
Źródła:
- EFSA (2015) EFSA explains risk assessment. Caffeine, dostęp: https://www.efsa.europa.eu/sites/default/files/corporate_publications/files/efsaexplainscaffeine150527.pdf.
- Jarosz M., Wierzejska R., Mojska H. i wsp. (2009) Zawartość kofeiny w produktach spożywczych, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3: 776-781, dostęp: https://www.ptfarm.pl/wydawnictwa/czasopisma/bromatologia-i-chemia-toksykologiczna/117/-/12701.
- Kochman J., Jakubczyk K., Antoniewicz J. i wsp. (2021) Health Benefits and Chemical Composition of Matcha Green Tea: A Review, Molecules, 26(1): 85, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7796401/.
- Nehlig A. (2022) Effects of Coffee on the Gastro-Intestinal Tract: A Narrative Review, Nutrients, 14(2): 399, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8778943/.
- Qian J., Chen Q., Duan E. i wsp. (2021) Impacts of Caffeine during Pregnancy, Trends in Endocrinology & Metabolism, 31(3): 218-227, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7035149/.
- The American College of Obstetricians and Gynecologists (2010) Moderate Caffeine Consumption During Pregnancy, Committee Opinion nr 462, dostęp: https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/committee-opinion/articles/2010/08/moderate-caffeine-consumption-during-pregnancy.