Rozszerzanie diety metodą BLW

Co to jest BLW?

Metoda BLW jest sposobem rozszerzania diety sterowanym przez dziecko. Jej główną ideą jest podawanie dziecku pokarmów stałych oraz danie mu możliwości ich samodzielnego wyboru i spożycia. W ramach metody BLW można podawać dziecku warzywa, owoce, produkty zbożowe w formie ułatwiającej uchwycenie pokarmów rączką. Należy pamiętać, że nowe produkty, kształty oraz faktury powinny być wprowadzane stopniowo i nie w dużej liczbie jednocześnie. Choć metoda ta ma wiele niewątpliwych zalet, to jednak dziecko powinno być do niej odpowiednio przygotowane.

BLW – jak zacząć?

Dzięki metodzie BLW niemowlę samodzielnie poznaje nowe pokarmy i jest stopniowo przyzwyczajane do używania sztućców, kiedy wykazuje na to gotowość. Moment rozszerzania diety za pomocą metody BLW musi być odpowiednio zsynchronizowany z następującymi możliwościami dziecka:

• samodzielnym stabilnym siedzeniem,
• dojrzałością nerwowo-mięśniową pozwalającą na kontrolowanie ruchów głowy oraz szyi,
• umiejętnością chwytania jedzenia palcami,
• brakiem odruchu wypychania językiem tego, co znalazło się w buzi,
• zauważalnym momentem zainteresowania się dziecka tym, co mają na talerzach dorośli.

Warto pamiętać, że w procesie rozszerzania diety – bez względu na wybór metody – maluch powinien być równolegle karmiony piersią lub mlekiem modyfikowanym, co też zakłada schemat żywienia niemowląt. Zatem pokarmy podawane dodatkowo stanowią uzupełnianie jego diety na zasadzie degustacji i nauki o jedzeniu – od poznawania cech sensorycznych po samodzielne rozpoznawanie nasycenia i głodu. Oznacza to, że posiłków spożywanych przez dziecko i podanych do wyboru nie należy uważać za podstawę jego żywienia. Jest to raczej zdobywanie dodatkowych potrzebnych kompetencji. Według autorów metody BLW dziecko w ciągu kilku miesięcy powinno się nauczyć samodzielnego spożywania posiłków, co dla rodziców jest dużym ułatwieniem. Metoda BLW umożliwia poznawanie i odkrywanie pokarmów. Fakt ten należy do ważnych elementów zdobywania wiedzy o otaczającym dziecko świecie, którego jedzenie jest nieodłączną częścią.

Schemat żywienia niemowląt a metoda BLW

Klasyczny model rozszerzania diety, czyli schemat żywienia niemowląt, przewiduje etap wprowadzania nowych pokarmów po ukończeniu przez niemowlę 17. tygodnia życia i nie później niż w 26. tygodniu, przy jednoczesnym karmieniu piersią lub odpowiednio dobranym mleku modyfikowanym[1]. Aby wykształcić w dziecku mechanizm samoregulacji apetytu, należy obserwować różne sygnały, które świadczą o głodzie lub sytości pociechy. Optymalnym modelem karmienia dzieci jest tzw. responsywny styl żywienia, który polega na tym, że to rodzic decyduje o tym, kiedy i co dziecko będzie spożywać, ale to ono decyduje, czy zje zaoferowany mu posiłek i – co ważne – w jakich ilościach. Jest to szczególnie istotne ze względu na kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych od najmłodszych lat, a także profilaktykę nadwagi i otyłości.

Schemat żywienia niemowląt mówi także o konsystencji pożywienia, gdzie początek rozszerzania diety koncentruje się na gładkiej fakturze. Następnie pojawiają się w propozycjach grudki i wreszcie większe cząstki. W pierwszym etapie, zakładającym jednolitą konsystencję, dobrym rozwiązaniem będzie potrawa bazująca na jednym składniku, np. purée z warzywa czy owocu lub kaszce. Przy czym warto umożliwić tutaj maluchowi dotykanie jedzenia palcami, wąchanie, powolne smakowanie, obserwację czy samodzielne wkładanie pokarmu do buzi. Pozwolenie dziecku na bezpośredni kontakt z jedzeniem, także poprzez zabawę, stwarza pole do częściowej realizacji metody BLW zgodnie z obowiązującym schematem żywienia.

Czy warto wybrać metodę BLW?

Sama metoda zapoznawania dziecka z różnymi rodzajami oraz charakterystyką pokarmów ma wiele zalet i stanowi potrzebny element w rozwoju preferencji smakowych, ponieważ zapewnia uzupełnienie nauki karmienia. Próba uporania się z pożywieniem o konsystencji stałej, o innej fakturze, np. ze słupkami czy cząstkami owoców i warzyw, uaktywnia wiele mięśni twarzy i jamy ustnej, które jednocześnie odpowiadają za naukę mówienia. Jednak warto podkreślić, że ominięcie etapu jedzenia łyżeczką oraz podawania pokarmów o jednolitej konsystencji może mieć również negatywne skutki. Kiedy dziecko samo steruje swoim żywieniem, istnieje ryzyko powstania niedoborów, np.:

• żelaza niezbędnego maluchowi m.in. rozwoju mózgu i funkcji poznawczych,
• cynku pełniącego rolę w kształtowaniu odporności czy mineralizacji kostnej,
• białka pełniącego rolę budulca,
• energii potrzebnej do regulowania procesów biochemicznych, utrzymania funkcji fizjologicznych czy wzrostu.

Moment wprowadzania pokarmów o konsystencji przecieru czy purée pozwala łatwo podać dziecku posiłki z udziałem produktów zbożowych, jaj, ryb czy mięsa. Są one źródłem stopniowo wzrastającego zapotrzebowania na konkretne składniki odżywcze.

Zagrożeniem związanym ze stosowaniem metody BLW jest również ryzyko spożywania produktów, które mogą być potencjalnie szkodliwe dla dziecka. Rozszerzanie diety za pomocą metody BLW wymaga od rodziców przygotowywania posiłków specjalnie dla swojego dziecka. Stosunkowo częstym błędem opiekunów jest podawanie niemowlętom własnych posiłków, które nie są dla nich odpowiednie (m.in. ze względu na zawartość soli, przypraw, stopnia przetworzenia czy potencjalnych zanieczyszczeń żywności). Warto pamiętać, że dziecko to nie mały dorosły. Maluch wykazuje o wiele większe zapotrzebowanie na poszczególne składniki odżywcze, a jego organizm nie jest gotowy na żywność przeznaczoną dla dorosłych.

BLW – czego nie wolno robić?

Stosując metodę BLW, należy pamiętać o możliwym ryzyku zakrztuszenia się czy zachłyśnięcia dziecka pokarmem. Jest to uzależnione od indywidualnych możliwości niemowlęcia – moment gotowości na spożywanie określonych konsystencji jest odmienny u dzieci. Nie każde z nich ma predyspozycje do omijania etapu kaszek czy zmiksowanych posiłków. Oprócz niebezpieczeństwa, jakie niesie zakrztuszenie się, malec łatwo zapamiętuje negatywne wydarzenia i może kojarzyć moment jedzenia danych pokarmów właśnie z tym, co mu się przytrafiło. Wiedza na temat tego, jak zapobiegać takim wypadkom, jest niezbędna, dlatego zaleca się także konsultację w tym zakresie np. u lekarza pediatry.

Aby rozszerzanie diety metodą BLW było bezpieczne, należy:

• Zapewnić dziecku odpowiednią pozycję podczas jedzenia. Maluch musi siedzieć stabilnie w krzesełku lub na kolanach. Nie należy karmić dziecka w pozycji leżącej lub półleżącej, np. w bujaczku lub leżaczku.
• Zadbać o właściwą formę podania posiłku. Pokarm powinien być na tyle miękki, aby maluch mógł go z łatwością rozgnieść dziąsłami o podniebienie. Najlepiej, gdy produkt jest pokrojony w słupki wielkości palca. Należy unikać pokarmów kruszących się, twardych i małych, które mogą spowodować zadławienie, np. orzechów, liści w całości, drobnych suszonych owoców, wafelków czy ziarenek.
• Być obecnym, gdy dziecko je. Gdy maluch spożywa podany mu pokarm, nie należy zostawiać go nawet na chwilę. Dzieci wykazują się dużą kreatywnością, zwłaszcza pod nieobecność rodzica. Pozostawienie malucha może grozić np. jego wypadnięciem z krzesełka, zakrztuszeniem, włożeniem jedzenia lub sztućca do nosa czy oka.
• Umożliwić maluchowi samodzielne kontrolowanie tempa i ilości zjadanego posiłku. Nie należy wkładać dziecku samodzielnie jedzenia do ust i pospieszać go.

Rozszerzanie diety niemowlęcia – jaka metoda jest najlepsza?

Ze względu na wysoką wrażliwość intensywnie rozwijającego się organizmu dziecka najbardziej rozsądnym działaniem przy wyborze żywności dla niemowląt w pierwszych latach życia będzie korzystanie z produktów przeznaczonych dla tej grupy konsumentów, czyli ze wskazaniem wieku na opakowaniu. Dlaczego?

• Skład, a przede wszystkim jakość takiej żywności są bardzo dokładnie kontrolowane,
• produkty dla najmłodszych podlegają regulacjom prawnym,
• stawiane takiej żywności wymagania charakteryzują się dużo większymi restrykcjami niż w przypadku żywności ogólnego spożycia,
• produkty te dostosowane są do specjalnych potrzeb żywieniowych rozwijających się organizmów dzieci,
• żywność przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci umożliwia dokładniejsze zbilansowanie diety malucha, co ma wpływ na jego rozwój.

Warto w tym miejscu podkreślić, że metoda BLW nie gwarantuje rodzicowi, że dostarczy maluchowi wymaganych przez jego organizm składników odżywczych. Poza tym, jak już zostało wspomniane, może w efekcie powodować spożycie pokarmów, które są nośnikiem zbyt wysokiej ilości energii, tłuszczu, soli i innych niezalecanych składników, np. dodatków do żywności czy zanieczyszczeń.

Przed podjęciem decyzji o metodzie rozszerzania diety trzeba poznać zarówno jej zalety, jak i wady. Dodatkowo należy brać pod uwagę umiejętności swojej pociechy, a w razie wątpliwości – zasięgnąć porad odpowiednich specjalistów.

Sekcja pytań i odpowiedzi:

Czego trzeba przestrzegać przy metodzie BLW?

Należy przede wszystkim zapewnić dziecku odpowiednią pozycję podczas jedzenia. Maluch musi siedzieć stabilnie w krzesełku lub na kolanach. Podawane posiłki powinny mieć odpowiednią konsystencję i formę. Pokarm powinien być na tyle miękki, aby maluch mógł go z łatwością rozgnieść dziąsłami o podniebienie. Nie należy wkładać dziecku samodzielnie jedzenia do ust i pospieszać go. Gdy maluch spożywa pokarm, nie wolno też zostawiać go nawet na chwilę.

Od jakiego wieku można stosować metodę BLW?

Moment rozszerzania diety za pomocą metody BLW powinien być odpowiednio zsynchronizowany z następującymi możliwościami dziecka, tj. samodzielnym i stabilnym siedzeniem, dojrzałością nerwowo-mięśniową pozwalającą na kontrolowanie ruchów głowy oraz szyi, umiejętnością chwytania jedzenia palcami, brakiem odruchu wypychania językiem tego, co znalazło się w buzi, zauważalnym momentem zainteresowania się dziecka tym, co mają na talerzach dorośli. Schemat żywienia niemowląt przewiduje etap wprowadzania nowych pokarmów po ukończeniu przez niemowlę 17. tygodnia życia i nie później niż w 26. tygodniu, przy jednoczesnym karmieniu piersią lub odpowiednio dobranym mleku modyfikowanym[1].

Jakie są zasady BLW?

Rozszerzanie diety niemowlęcia metodą BLW należy rozpocząć przede wszystkim wtedy, gdy dziecko będzie wykazywało oznaki gotowości do spożywania pokarmów stałych, nie wcześniej niż po ukończeniu przez niemowlę 17. tygodnia życia i nie później niż w 26. tygodniu życia[2]. Zaczynając rozszerzanie diety, nie należy zamieniać pokarmu mlecznego na posiłek stały. Podstawą żywienia jest mleko mamy lub mleko modyfikowane. Wybierane dla dziecka produkty powinny być na tyle miękkie, aby mogło je z łatwością rozgnieść dziąsłami lub językiem o podniebienie. Jedzenie powinno mieć także odpowiednią wielkość. Stosując metodę BLW, maluch powinien mieć możliwość sprawdzania wszystkimi zmysłami, czym jest produkt – rozgniatania, rozrzucania, rozmazywania czy wąchania oraz jedzenia we własnym tempie. To dziecko decyduje, czy posiłek zje i ile go zje, a rodzic decyduje, co i kiedy mu zaproponuje. Należy również pamiętać o zapewnieniu dziecku odpowiedniej pozycji podczas jedzenia.

[1] Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci , Standardy Medyczne/Pediatria 2021, T. 18.

[2] Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci , Standardy Medyczne/Pediatria 2021, T. 18.