Najczęstsze pytania dotyczące rozszerzania diety

1. Czym jest rozszerzanie diety?

Rozszerzanie diety to proces, który rozpoczyna się po wyłącznym okresie karmienia niemowlęcia piersią (lub mlekiem modyfikowanym, jeśli karmienie piersią z uzasadnionych powodów nie jest możliwe). Polega na włączaniu do jadłospisu maluszka kolejnych nowych pokarmów innych niż mleko.

2. Kiedy należy rozpocząć rozszerzanie diety? Które zalecenia są aktualne w Polsce?

Zgodnie z zaleceniami ekspertów ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) niemowlę powinno być karmione wyłącznie piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia. Po tym czasie przychodzi czas na rozszerzanie diety, a karmienie piersią można i warto kontynuować – nawet do ok. 2. roku życia dziecka lub dłużej, tak długo, jak będzie chciała tego mama oraz maluch[1].

Rozszerzanie diety niemowlęcia (zgodnie z rekomendacjami ekspertów z Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci – ESPGHAN oraz Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności – EFSA) należy rozpocząć nie wcześniej niż w 17. tygodniu życia maluszka (początek 5. miesiąca) i nie później niż w 26. tygodniu (początek 7. miesiąca)[2]. Dotyczy to zarówno niemowląt karmionych piersią, jak i mlekiem modyfikowanym.

Więcej o tym, w jaki sposób rozszerzać dietę dziecka, przeczytasz tutaj.

3. Od czego zacząć rozszerzanie diety?

Ponieważ człowiek rodzi się z naturalnym upodobaniem do smaku słodkiego, rozszerzanie diety warto rozpocząć od warzyw, które mają wytrawny smak. Na początku świetnie sprawdzi się jednoskładnikowy przecier z marchewki, groszku czy kalafiora. Po ok. 2 tygodniach od wprowadzenia warzyw maluszek może poznać pierwsze owoce, które są słodsze i prawdopodobnie szybciej zostaną przez niego zaakceptowane. Następie w diecie małego smakosza powinny pojawić się kaszki zbożowe, a także posiłki z mięsem i rybą czy jaja. Pamiętaj, że na tym etapie maluszek ma poznać i zaakceptować nowe smaki, dlatego na początku wystarczy zaledwie kilka łyżeczek nowego pokarmu.

4. Czemu służy rozszerzanie diety?

Rozszerzanie diety to wyjątkowy etap w rozwoju dziecka, który pomaga mu:

• odkrywać różnorodne smaki inne niż mleko,
• poznawać nowe konsystencje,
• kształtować preferencje smakowe oraz prawidłowe nawyki żywieniowe, które mogą wpływać na późniejsze wybory żywieniowe dziecka,
• przejść z diety płynnej, opartej wyłącznie o mleko, do produktów o stałej konsystencji,
• z czasem zapewnić maluszkowi prawidłowo zbilansowaną diety, która dostarczy mu składniki odżywcze ważne dla harmonijnego rozwoju.

5. Jak rozpoznać, że moje dziecko jest gotowe na wprowadzenie pokarmów innych niż mleko?

Maluszek, który jest gotowy na poznawanie nowych smaków, zazwyczaj stabilnie siedzi z pełnym podparciem pleców, a także kontroluje ruchy głowy i szyi. Jeśli zaobserwujesz, że Twoje dziecko:

• interesuje się tym, co jedzą dorośli i z zainteresowaniem im się przypatruje,
• wkłada rączki do buzi i ssie paluszki lub inne przedmioty,
• na widok łyżeczki otwiera buzię i aktywnie zdejmuje z niej podany pokarm, smakując go,
• rusza wargami i mlaszcze,
• cieszy się na widok jedzenia,
• samo chętnie sięga po jedzenie,

to znak, że czas rozpocząć Waszą przygodę z odkrywaniem nowych pokarmów.

To ważne!

Jeśli Twoje dziecko jest w wieku, w którym powinnaś rozpocząć rozszerzanie diety, a nie dostrzegasz wyżej opisanych sygnałów lub nie jesteś pewna, czy to już czas na urozmaicanie jadłospisu, porozmawiaj z pediatrą, który zna maluszka i oceni, czy jest on gotowy na poznawanie nowych smaków.

6. Dlaczego rozszerzanie diety w odpowiednim momencie jest ważne?

Rozszerzanie diety niemowlęcia o pokarmy inne niż mleko w określonym momencie życia dziecka jest konieczne, ponieważ w pewnym momencie mleko mamy (lub modyfikowane) nie jest w stanie pokryć wszystkich potrzeb rosnącego i rozwijającego się organizmu niemowlęcia. W drugim półroczu życia maluszek ma większe zapotrzebowanie na określone składniki odżywcze – m.in. potrzebuje więcej energii, witamin, żelaza, cynku oraz innych składników mineralnych. Właśnie dlatego w tym czasie konieczne jest wprowadzenie do jego diety produktów uzupełniających.

7. Kiedy wprowadzić gluten do diety dziecka?

Gluten to mieszanina białek roślinnych występujących w ziarnach niektórych zbóż (m.in pszenicy, żyta czy jęczmienia). Mimo że jest zaliczany do najczęstszych alergenów, eksperci zalecają, aby jego niewielkie ilości zacząć podawać niemowlęciu w tym samym momencie, co inne pokarmy uzupełniające – od ukończenia 4. miesiąca do ukończenia 12. miesiąca życia, przy jednoczesnej obserwacji reakcji dziecka na nowy produkt[1]. Zgodnie z najnowszymi doniesieniami wprowadzanie dokładnie określonych ilości glutenu i przechodzenie przez tzw. etap oswajania z glutenem nie wpływa na ryzyko zachorowania w przyszłości na celiaklię.

8. Czego unikać przy rozszerzaniu diety niemowlęcia? Czy kolejność wprowadzania produktów ma znaczenie?

Kolejność wprowadzania smaków do diety niemowlęcia jest ważna, ponieważ to od niej w dużej mierze może zależeć to, po jakie produkty dziecko chętniej będzie sięgało w przyszłości. Jeśli maluszek jako pierwsze pozna warzywa, istnieje większa szansa, że jako dziecko, a później dorosły częściej wybierze warzywa zamiast słodkich czy słonych przekąsek.

Aby etap rozszerzania diety zarówno dla dziecka, jak i dla Ciebie był wyjątkową przygodą, unikaj wprowadzania kilku nowych smaków jednocześnie. Możesz też prowadzić dzienniczek, w którym będziesz zapisywała, kiedy i jaki produkt podałaś maluszkowi. Dzięki temu w przypadku wystąpienia u dziecka reakcji alergicznej łatwo będziesz mogła sprawdzić, jaki pokarm ją wywołał. Unikaj też dosalania czy dosładzania potraw podawanych niemowlęciu. Nawet jeśli wydają Ci się mdłe, pamiętaj, że maluch zupełnie inaczej odczuwa smaki i nie potrzebuje doprawiania posiłków. Unikaj też produktów przetworzonych oraz niezalecanych w żywieniu najmłodszych. Jeśli chcesz mieć pewność, że produkt jest odpowiedni dla maluszka, wybierz żywność przeznaczoną specjalnie dla niemowląt i małych dzieci.

9. W jaki sposób poznać, że produkt jest odpowiedni dla niemowlęcia?

Produkty przeznaczone dla niemowląt i małych dzieci posiadają na opakowaniu wskazanie wieku, np. po 6. czy 8. miesiącu, które informuje, że zarówno skład, jak i konsystencja posiłku są dopasowane do etapu rozwoju i umiejętności maluszka. Ponadto taka żywność musi spełniać określone przepisami prawa wyjątkowo restrykcyjne normy jakości i bezpieczeństwa, które są nawet do kilku tysięcy bardziej surowe niż w przypadku produktów ogólnodostępnych, przeznaczonych dla dorosłych. To dla Ciebie gwarancja bezpieczeństwa i dopasowania do potrzeb dziecka.

[1] Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci , Standardy Medyczne/Pediatria 2021, T. 18.

[2] World Health Organization, Infant and young child feeding, 2009.